УИХ-ын чуулганы /2025.01.17/-ны өдрийн хуралдаанаар Малын индексжүүлсэн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ. Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асуулаа. УИХ-ын гишүүн Х.Булгантуяа: Энэ хууль маш чухал хууль. Хуулийн нэрээс нь авхуулаад бараг өөрчлөх ёстой гэж боддог. Малын индексжүүлсэн даатгал гээд хууль яриад энд тэнд очихоор бараг индексжүүлсэн гэдгийг тайлбарласаар байгаад хуулийн ач холбогдол, олон нийтэд таниулах ажил уначхаад байгаа. 2018 онд Монголд гамшгийн эрсдэлийг бууруулах Азийн сайд нарын чуулган олон улсын хурал дээр нэгдүгээрт байгалийн гамшиг бол улам их цаашдаа нэмэгдэнэ. Ялангуяа Ази бол хамгийн их өртөмтгий байна. Тэгтэл Ази тивийн улс орнуудын хувьд нэгдүгээрт иргэдийнх нь амьжиргаа, цаг агаараас үүдэлтэй салбаруудад маш их ажиллаж байна. Хоёрдугаарт даатгалын тогтолцоо их муу байна.Тиймээс төр засаг дээр маш их ачаалал ирнэ үүнийгээ сайжруулмаар байна гэж хэлж байсан. Бид нар түүнээс хойш олигтой алхам ерөөсөө хийж чадсангүй. Ганцхан байгалийн гамшиг зуд гэлтгүй бусад эрсдэлүүд гарахад хүртэл амь даатгал, үл хөдлөх хөрөнгийн даатгалаас авхуулаад даатгалын тогтолцоо төдийлөн сайн болж чадаагүй байна. Зудын дараа ядуурал нэмэгддэг, халамж нэмэгддэг, хот руу нүүдэл нэмэгддэг. 2020 оны зудаар гэхэд 40 орчим мянган иргэд хот руу нүүж ирсэн тоон үзүүлэлтүүд байдаг. Нэг бодлын эрсдэлийг хаах хамгийн том тогтолцоонуудын нэг. Тэгтэл харамсалтай нь өнөөдөр энэ хууль орж ирээд манай УИХ-ын гишүүд хүртэл олон нийтэд очоод, малчдад яриад, ач холбогдол нэмэлт өөрчлөлтийн ач холбогдлыг таниулахад хэцүү байна. Нэгдүгээрт малын индексжүүлсэн даатгалыг суманд хэн хариуцах вэ? хувийн хэвшил л хийж таарах байх эсхүл даатгалын компаниуд суманд ажилтантай байна гэдэгт эргэлзэж байна. Сум болгоноос тэр хүнийг цалинжуулаад байх төдий дайны орлого олоод үйл ажиллагаа тогтмол явуулна гэдэгт эргэлзэж байна. Тэгэхээр үүнийг хэн хариуцах вэ? Суман дээрээс нь нэгэнт би даатгалд даатгуулчихсан юм бол нөгөө талдаа надад өөр нэг эрсдэлээс үүсэх бол авахаас өөр ямар нэгэн давуу байдал үүсэх үү? Жишээлбэл магадгүй вакцины эрүүлжүүлэх ч байдаг юм уу тэ?вакцинжуулах ч байдаг юм уу? ийм юманд малыг нь хамруулах. Малчдыг нь эрүүл мэндийн үйлчилгээнд илүү хөнгөлөлттэйгөөр хамруулах ийм давуу байдал үүсэх үү? Малын хөлийн татвар гэдгийг малчид ойлгодог. Жилд дандаа эрсдэлээс үүдээд малын тоо толгой ч нэмэгдэж байна. Дээрээс нь бид эрсдэл давхар нэмэгдээд байгаа учраас үүнийг бид нар хамруулахаас өөр арга байхгүй. Харин үүнийгээ дагаад ноос, ноолуурын урамшуулал, сүүний урамшуулал гэдэг энэ урамшууллуудтайгаа уяж өгөхгүй юм уу?
УИХ-ын чуулганы /2025.01.17/-ны өдрийн хуралдаанаар Малын индексжүүлсэн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ. Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асуулаа. УИХ-ын гишүүн М.Мандхай: Хөдөө аж ахуйн ажлын хэсгийн хүрээнд орон нутгийн малчид, шинэ хоршооны малчидтай уулзалт хийсэн. Саяхан Төв аймагт бид нар ажиллаад ирсэн. Малчдын хөндөж байгаа сэдвийн нэг нь бол малын индексжүүлсэн даатгалтай холбоотой асуудал. Нэлээдгүй бухимдалтай хүлээж авч байгаа. Захиж хэлж байгаа зүйл бол энэ сумдын малын хорогдол 6 хувьд хүрсэн тохиолдолд нөхөн төлбөрт хамрагдах асуудал. Малчид бид малаа хорогдуулъя гэж малладаггүй ээ. Хэрэглээний өндөр хүүтэй зээлээ аваад хашаа хороо, өвс тэжээлээ бэлтгэж ажиллаж байгаа. Тиймээс малын хорогдол мэдээж үүсэхээс сэргийлж өндөр хүүтэй зээлийг бол авдаг. Тэгэхлээр 6% бол хэт өндөр амьдралд нийцэхгүй байгаа учраас бид нар даатгуулах сонирхол ч байхгүй байна гэдгийг удаа дараа хэлсэн. Хуультай холбоотой хэдэн анхаараач ээ гэсэн асуудлуудыг хөндмөөр байна. Энэ төсөл дээр малын давхар даатгалын компани гэх тодотголыг бол хасаж байгаа.Энэ өөрчлөлт нь давхар даатгалын компаниудыг зөвхөн малын даатгалд бишб усад даатгалын бүтээгдэхүүн үйлчилгээнд өргөн хүрээнд ажиллах боломжийг олгож байна гэж ойлголоо. Үйл ажиллагааны тодорхой чиглэл хариуцлагын төвлөрөл сулрах ийм эрсдэлтэй харагдаад байгаа. Малын гэдэг нэр томьёог аваад хаячихаар малын даатгалын үйлчилгээг нь сулруулахгүй байх дээр яг ямар зохицуулалт хийж хэрхэн ажиллаж байна вэ? Энэ урьдчилан нөхөн төлбөр олгох зохицуулалт орж ирсэн. Нэг талдаа сайн талтай боловч нөгөө талдаа эрсдэлтэй зүйл бол харагдаж байна. Малчид бол урьдчилан нөхөн төлбөрөө аваад өвс тэжээлээ бэлтгэх, хашаа хороогоо засварлах дээр цаг алдахгүй хийх юм байна. Хоёрдугаарт даатгалын компанийн эрсдэл буурахаар юм байна гэж харж байна. Нэг талдаа даатгалын компаниуд ирээдүйд гарах өндөр хэмжээний нөхөн төлбөрөө урьдчилаад өгчих юм бол бууруулж байгаа юм байна. Ийм санхүүжилтийн механизмыг та бүхэн олгож байгаа нь давуу талтай. Тэгэхдээ 1 эрсдэл байгааг анхаармаар байна. Тухайн сумдын малын хорогдол хуульд заасан босго үзүүлэлтэд хэрвээ хүрээгүй тохиолдолд урьдчилан олгосон нөхөн төлбөрийг буцаан нэхэмжлэх ийм төвөгтэй асуудал үүсэх вий дээ. Үүнийг шийдвэрлэхэд ямар зохицуулалттай хуулийн төсөлд илүү нарийвчлан тусгасан юм бэ? Энэ дээр нэг хариулт өгөөч ээ. Давхар даатгалын компанийн санал олгож байгаагаар босго үзүүлэлтийг Засгийн газар тогтоож байгаа. Тэгэхдээн эг зүйлийг хэдүүлээ анхаарахгүй бол болохгүй. Давхар даатгалын компани өөрөө төрийн өмчит бөгөөд Сангийн яамны шууд оролцоотой байдаг. Тэгэхлээр энэ ньхараат бус оролцоог хангахын тулд илүү СЗХ болон мэргэжлийн активарчдын тооцоолол, тэдний авсан санал дээр үндэслэж байгаадбосгыг тогтоодог бол яасан юм бэ? гэдэг л саналыг хэлмээр байна. Эцэст нь хуулийн төсөлд тусгагдаж байгаа өөрчлөлтүүдийг малчдын эрх ашгийг хамгаална. Нөгөө талдаа бас даатгалын системийг уян хатан байлгана. Түүний асуултад ажлын хэсгийн гишүүд хариуллаа.
УИХ-ын чуулганы /2025.01.17/-ны өдрийн хуралдаанаар Малын индексжүүлсэн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ. Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асуулаа. УИХ-ын гишүүн Ч.Ундрам: Энэ хууль Монгол Улсын хувьд маш чухал хууль. Хамгийн гол салбар болох ХАА болон ард, иргэдийн амьдралтай холбоотой.Өнөөдөр 10 малчин айлын зургаа нь арилжааны банкнаас зээлтэй. байгаа. Малчдыг хэрвээ зээл авах юм бол заавал малын индексжүүлсэн даатгалд хамрагдсан байх ёстой гэдэг ийм шаардлагыг тавих юм бол дахиад энэ хүмүүсийн зардал нь нэмэгдэнэ. Бидний хэрэгжүүлээд байгаа хүнсний хувьсгал, шинэ хоршоо хөтөлбөр шууд үүнтэй хамааралтай болж байгаа юм. Ер нь заавал ингэж даатгуулдаг болох биш, малчин хүн өөрөө даатгуулдаг байх, тогтолцоог бид нар бүрдүүлэх ёстой. Энэ хуулийн өөрчлөлтөөр нөхөн олговор олгодог босго үзүүлэлтийг давхар даатгалын компанийн саналаар тогтоодог болох юм бол, үүн дээр нөгөө таазны үзүүлэлт байхгүй болсон гэж хариулж байна. Цаашдаа даатгалын компаниуд ашигт ажиллагаагаа бодоод яваандаа энэ босгыг өндөр болгож л таараа шүү дээ. Энэ 126 гишүүн дотор даатгалын компанитай, даатгалын компанийн ашиг сонирхолтой хүмүүс зөндөө байгаа. Энэ хүмүүс, энэ хуульд санал өгөх эрхгүй шүү гэдгийг би бас хариуцлагатайгаар хэлмээр байгаа юм.
УИХ-ын чуулганы /2025.01.17/-ны өдрийн хуралдаанаар Малын индексжүүлсэн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ. Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асуулаа. УИХ-ын гишүүн Л.Соронзонболд: Өнгөрсөн 2 жилийн зудыг харахаар энэ малын индексжүүлсэн даатгал хийлгэсэн малчид эрсдэлээ бүрэн нөхөөд авчихсан. Өөрөөр хэлбэл тэр хүмүүс 100 малаа даатгуулсан бол 100 малаа нөхөөд авчихсан л гэсэн үг. Малын эдийн засгийн даатгал ач холбогдол өндөртэй. Гол нь бид нар хөнжлийнхөө хэрээр хөлөө жийхгүй бол энэ үндэсний давхар даатгалын компани өөрөө 70 тэрбум төгрөг нийлэх хөрөнгөтэй компани байгаад байна. Энэ жил 14,7 тэрбум төгрөгийг нөхөн төлбөрт өгчихлөө. Энэ хэмжээгээр компанийн хөрөнгө багасаж л байгаа. Малын индексжүүлсэн даатгалын хураамж бол энэ компанийн нийт орлогынх нь ердөө хорьхон хувь байгаад байгаа. байхгүй юу. Гэтэл нөхөн төлбөрийг нь бараг 70 80% нь болчихдог. Эдийн засгийн талаас нь бодохоор үүнийг цааш нь яаж явуулах вэ гэдэг дээр зөвхөн энэ 3 заалт хангалтгүй. Малын индексжүүлсэн даатгалыг бол болж өгвөл бүх малчид хийлгэх ёстой юм. Төрөөс өгч байгаа ноосны, сүүний зэрэг бүх төрлийн урамшуулал байна. Үүнийг эргүүлээд малын индексжүүлсэн даатгалынх нь хураамжид бас тооцдог байж болно. шүү дээ. Үндсэн хуульдаа мал төрийн хамгаалалтад байна гэж заачихсан. Энэ нь даатгуулъя гэсэн санаа байна шүү дээ. Тэгэхээр малын индексжүүлсэн даатгал бол албан журмын даатгал байхад болохгүй зүйл биш.
УИХ-ын чуулганы /2025.01.17/-ны өдрийн хуралдаанаар Малын индексжүүлсэн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцлээ. Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асуулаа. УИХ-ын гишүүн Ц.Идэрбат: Малын индексжүүлсэн даатгалыг 2005 оноос эхлээд, сумын орлогчоор ажиллаж байхдаа малчдад индексжүүлсэн гэдгийг нь ойлгуулах л гэж хэцүү байдалд орж байсан. Амьдрал дээр харахаар даатгуулсан иргэдийн тоо хэлбэлзэлтэй байгаа нь малын, махны үнэ, малын өсөлттэй холбоотой. Дээрээс нь зээл авах, шагнал авах, хавартаа машины даатгал хийлгэхэд л энэ даатгалын компаниуд үүний талаар товчхон дурдаад ганц нэг хүн даатгуулаад ингээд л явдаг юм руугаа орчихсон. Амарбаясгалан дарга хэлж байна. Төрийн ордонд малчид авчраад асуухаар яг л энэ 2-ыг л ярина. Хотонд нь очоод асуувал амьдрал ярих байхгүй юу. Өнөөдрийн энэ өөрчлөлт малчдын саналыг аваад оруулж ирж байгаа юм шиг боловч, углуургаараа ХАА, МАА-н салбарыг эрсдэлээс хамгаалах цогц утгаараа хараахан учир дутагдалтай байна.Зөвхөн энэ босго нөхөн төлбөрийг уялдуулах биш. Энэ үндэсний онцлогтой юмыг яриад байгаа юм. Өөрсдийнхөө амьдралд нийцэж, хөрсөн дээрээ буусан цогц хууль оруулж ирэх нь зүйтэй. Түүний асуултад ажлын хэсгийн гишүүд хариуллаа.
