УИХ-ын чуулганы /2025.12.04/-ны өдрийн хуралдаанаар Гэр бүлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцлээ.УИХ-ын гишүүн О.Саранчулуун:Гурван жил хамтран амьдраад дундаасаа хүүхэдтэй болсон эсвэл үрчилж авсан бол энэ гэрлэлттэй адил харилцаа болох уу. Гэрлэлт цуцалснаас дараа үүсэх санхүүгийн харилцаан дээр асрахуйн асуудлыг яаж тусгаж байна. Тухайлбал хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдээ ээжүүд асраад явж байна. Аав нь хүүхдийн тэтгэмж гэдэг дээр өгч байна. Хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй Үндсэн хууль болон Гэр бүлийн тухай хуульд ижил хүйсийн хосуудыг гэрлэх боломж үндэслэл ер нь байхгүй. Энэ хуулийн шинэчлэл дээр оруулж ирсэн байна. Үндсэн хуулиа, эсвэл гэрээ конвенцоо дагаад өөрчлөх үү? Манайд ЛГБТ хүмүүс, ижил хүйсийн гэрлэгчид энэ хуулийг баталсны дараа нэмэгдэх юм уу. Шинэ хуулиар гэрээгээр зохицуулж болох харилцаа гэж үүсэх юм байна. Гэтэл асрахуйн асуудлыг дурдаж өгөхгүй бол, яг хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдтэй ээжийн жишиг гэрээгээр зохицуулж байгаа харилцаан дээр огт дурдагдаагүй байгаа. Гадаадад байгаа эсвэл хорих ял эдэлж буй биечлэн уулзах боломжгүй, зан үйлийн хувьд асуудалтай ийм тохиолдолд хүүхэдтэйгээ уулзах цагийг онлайнаар зохицуулж уулзах ийм зохицуулалт байж болох уу. Гадаадад байгаа ээж, аавуудын хувьд яах юм бэ? Салчихсан, салаагүй нь мэдэхгүй алга болчихсон гэж хэллээ.
УИХ-ын чуулганы /2025.12.04/-ны өдрийн хуралдаанаар Гэр бүлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцлээ.Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асуулаа.УИХ-ын гишүүн О.Номинчимэг:Гэр бүлийн тухай хууль бол нийгмийн харилцааны нэг чухал суурь хууль. Олон жил ч дуншиж байгаа. Тэгэхээр энэ хуулийг хэлэлцэх эсэхийг нь шийдээд УИХ дээрээ хэлэлцүүлээд явах нь зүйтэй гэсэн байр суурьтай байна. Гэр бүл гэдэг ньнандин эрхэм чанарын харилцаа. Сэтгэл зүйн юм уу,өмчийн эрхийн харилцаатай холбоотой болохоор олон хүний анхаарлыг татдаг. Тэр чинээгээрээнийгэмд үзүүлэх үр нөлөө нь их өндөр учраас энэ хууль их чухал.Иргэдээс ирж байгаа өргөдөл гомдолтой холбоотой асуудлыг хуульд ер нь яаж тусгасан бэ гэдгийг тодруулмаар байна. Эхний асуудал хүүхдийн тэтгэлэгтэй холбоотой. Хүүхдийн тэтгэлгийн асуудал маш хүнд байгаа. Энэ хуулийн танилцуулгууд байна л даа. 2021 онд гүйцэтгэх хуудасны зөвхөн 11,3% нь биелсэн. 2024 онд 9% нь биелсэн гээд 91% нь биелдэггүй асуудал бий. Гэхдээ үнийн дүнг нь харвал 2021 онд гүйцэтгэх хуудасны 11,3% боловч мөнгөн дүнгийнхээ 51% нь биелсэн гэж байгаа байхгүй юу. Тооноос үзэх юм бол ер нь хөрөнгө мөнгөний бололцоотой хүүхдийн тэтгэлгээ төлж байгаа юм шиг байна. Цаад учир нь бололцоогүй, амьдралын боломжгүй хүмүүс төлөхгүй яваад байгаа асуудал бий. Мөн боломжтой мөртөө өөрийнхөө өмч хөрөнгийг өөр хүний нэр дээр шилжүүлээд хүүхдийн тэтгэлгээс зугтаадаг асуудал ч бий. Өргөдлийн байнгын хороон дээр ажиллаж байгаа хүний хувьд хэлэхэд өөрөө их боломжтой, янзын сайхан машин унаад, байр орон сууцад байгаад байдаг. Салчихсан хүн маань шалгаад үзэхээр машин нь ээжийнхээ нэр дээр, байр нь хамтран амьдрагчийнхаа нэр дээр байгаа тул гаргуулах боломжгүй ээ гээд зогсчихдог юм байна. Нөгөө талаараа эмзэг бүлгийн, давхаргын хүмүүс ч гэсэн төлөх боломжгүй гэдэг. Хүүхдийн тэтгэлэг өөрөө хүүхдийн эрхийг хамгаалах, хүүхэд өөрөө өсөн торниход, хүүхэд хөгжлийг дэмжих маш том чухал хөшүүрэг байгаа учраас хуулийн төсөлд маш сайн анхаарч орж ирж байгаад талархаж байна.1. Дампуурлын тухай хууль дээр байдаг зарчим байдаг л даа. Өөрөө дампуурах гээд, өр авлага нь исэх гээд ирэхээрээ өөрийнхөө өмч хөрөнгийг залилангийн шинж чанартайгаар бусдад шилжүүлдэг нэг асуудал. Манай Дампуурлын хууль маш болхи байгаа. Бусад эрх зүйн зохицуулалтын хүрээнд яг үүнээс өмнө үнээс нь бага нөхцөлөөр ойр тойрныхондоо шилжүүлсэн байх юм бол тэр гэрээ, хэлцлийг шууд хүчингүй болгоод, тухайн хөрөнгийг нь гаргуулж аваад зорилтот дампуурлын байдаг юм уу, хүүхдийн тэтгэлэг дээр ч тэр гадаад улсууд хэрэглэдэг хүүхдийнхээ мөнгийг авах асуудалд шийдвэр гүйцэтгэл хийдэг асуудал бий. Үүнтэй холбоотой зохицуулалт орж ирсэн болов уу? Санаатайгаар зугтаад, өмч хөрөнгөө шилжүүлдэг асуудал ийм.2. Мөнгө төгрөг үнэхээр байхгүй, эмзэг давхаргын хүмүүсийг яах вэ гэдэг асуудал дагаж орж ирдэг. Зөрчлийн хуулиар бол торгоно, эсвэл баривчилна. Торгохоор дахиад л мөнгө байхгүй. Эргэн тойрных нь хүмүүст эдийн засгийн дарамт болдог гэсэн. Тэгэхээр энэ хүмүүсийг хөдөлмөрлүүлээд хөлснөөс нь тэтгэлгийг гаргадаг тийм механизм байж болох уу? Монголынхоо нөхцөл байдлыг үзэхээр торгоно хорино гэхээсээ илүү энэ хүмүүсээ хөдөлмөрлүүлж эндээс нь үнэ цэнийг нь гаргаж авдаг ийм хөшүүрэг хэрэгтэй юм шиг байгаа юм. Үүнийг зохицуулах боломж бий юу? Түүний асуултад ажлын хэсгийн төлөөлөл хариуллаа.
УИХ-ын чуулганы /2025.12.04/-ны өдрийн хуралдаанаар Гэр бүлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцлээ. УИХ-ын гишүүн А.Ариунзаяа:Гэр бүлийн салалтын шалтгаан 2017 онд 2% нь гэр бүлээс гадуур харилцаа гэж тэмдэглэгдсэн байдаг. Гэтэл 2022 онд 20% нь гэр бүлээс гадуур харилцаа гэж шалтгаанаа мэдүүлсэн байна. Хэдхэн жилийн дотор 10 дахин нэмэгдсэн байна. Энэ бол манай нийгэмд тулгамдаж байгаа маш том асуудал мөнөөс мөн. Энэ гэр бүлийн гадуур харилцаа дээр ямар бодлого байх вэ гэдэгт асуултын тэмдэг байхад, үүнийг зүгээр торгоод өнгөрөх юм шиг, эс үгүй бол инээдэм ханиадам болгож нийгэмд ийм сонин байдлыг үүсгэж, чухалчилж авч үзэхгүй байгаа нь маш харамсалтай байна. Үүн дотроо хүүхдүүдийн асуудал маш чухлаар тавигдана. Жилд 30 мянга орчим хүүхэд эцэг, эх нь гэрлэлтээ бүртгүүлээгүй байхад мэндэлж байна. Үүн дотор гэр бүлээс гадуур харилцаанаас үүссэн хүүхдүүд ч гэсэн байна. Тухайн төрж буй хүүхэд бүр хөрөнгө эзэмших, өв залгамжлах, тэжээн тэтгүүлэх эрхтэй гэж зааж өгсөн нь бол энэ хуулийн бас маш том зүйл заалтууд юм. 29.3 дээр гэрлэлтээ бүртгүүлээгүй эцэг эхийн дундаас төрсөн хүүхэд, гэрлэлтээ бүртгүүлсэн гэр бүлээс төрсөн хүүхдийн адил эрх эдэлнэ гэж зааж өгсөн байгаа. Тэгэхээр үүнийг гэр бүлийн харилцаанаас гадуур хүүхэдтэй боллоо гэж үзэхэд тухайн хүүхдийг тэжээн тэтгэх үүргийг адил хүлээх үү.
УИХ-ын чуулганы /2025.12.04/-ны өдрийн хуралдаанаар Гэр бүлийн тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг хэлэлцлээ.Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асуулаа.УИХ-ын гишүүн Л.Энхнасан:Шинэ төслийг дэмжиж байгаа. Гэрлэлт, гэрлэлтийн гэрээ, гэрлэлт цуцлах, үрчлэлт, нөхөн үржихүй, хүүхдийн эрх, гэр бүлийн харилцаа гээд олон асуудлууд орчин цагийн гэр бүл, нийгмийн харилцаанд нийцүүлэн нарийвчлан зохицуулсан байгаа. 3 асуулт байна. Шинэ хуулийн төсөлд цөөнхийн, нийтлэг бус үндэсний цөөнхийн ЛГБТК гэх мэт албан бус бүлгүүдийн эрхийг тусгайлан хамгаалсан заалтууд тусгасан эсэх нь бүрхэг байна. Тодруулъя?Хүүхэд үрчлэх боломжтой гэр бүлийг Монгол улсын хуулийн дагуу бүртгэлтэй байхаар заажээ. Нас заагдсан байгаа юу? Жишээлбэл олон улсад 25-аас 50 насны гэр бүл гэж заасан байдаг. Энэ насны хязгаарлалтыг оруулж болох уу? Учир нь тэтгэгчээ алдсан тэтгэмжийг авахаар хүүхдээ үрчлүүлдэг тохиолдлууд их гардаг. Мөн сая шүүх дээр 123.3 болон 129.4-д үндэслэн шийдвэр гаргасан байгаа. 129.4-ийг хэрэглэхдээ эхнэрийн хөдөлмөр оролцоог 0-3 насны хүүхэд асрах чөлөөтэй байсан хугацааг харгалзаж түүнд оногдох хөрөнгийн хэмжээг багасгасан. Гэтэл 129.3-ыг баримталсан боловч эхийн асрамжид үлдсэн. Ингээд 2 хүүхдэд хөрөнгөөс нь хувь олгоогүй. Хүүхдийн ашиг сонирхлыг харгалзах учир хөрөнгөөс нь хувь олгож өгөөч ээ гэсэн гомдол гаргаад бараагүй гэж байгаа юм. Тэгэхээр 0-3 настай хүүхдээ асарч байгаа эхийн хөдөлмөрийг оролцоог яаж үнэлж байгаа вэ? Хэрхэн үнэлнэ гэж бодож байгаа вэ? Түүний асуултад ХЗДХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Н.Мягмар хариуллаа.
