“Бид аливаа асуудлын УЧИР ШАЛТГААНтай бус гарсан ҮР ДҮНтэй нь л ноцолдоод байгаа учраас шийдэл гардаггүй.” 

Дэлхий дээр удирдагч гэж хэн юм бэ? гэхээр ганц үгээр тодорхойлж байна. Энэ бол “Хүний нөөц бололцоог нээдэг хүн”. Харин Монголд хүнийг “ашиглана” гэдэг систем ажиллаж байна. Хүн юу чаддагийн, ямар чадвартай юм бэ гэдгийг л харахаас биш тэр хүн юу хийж чадах вэ гэдгийг хардаггүй, нээдэггүй.

Хүний потенциал, нөөц боломжийг нээнэ гэдэг бол өнөөдрөөр нь тэр хүнийг үнэлэх тухай биш. Тэр хүнд яаж хандах, ямар хөрөнгө оруулалт хийгээд, ирээдүйд ямар хүн болох уу гэдгийг нээж хүнд хөрөнгө оруулах тухай ойлголт юм.

Гэтэл төр, хувийн хэвшил ялгаагүй бэлтгэгдсэн, бэлэн болсон сайн хүнийг ажиллуулж, ашиглах гээд хайгаад байдаг. Мөн хүний нөөцийн алба, ажилтнуудыг ажиллуулаад хайлгадаг систем хэрэгжиж байна. Энэ систем дэлхий дахинд 20 гаруй жилийн өмнө хоцрогдсон. Цаашлаад том зургаар харвал энэ асуудал улс орны асуудал юм. 

Өнөөдөр 3 сая хүнийг хэрхэн ухаантай, хэрхэн чадавхтай болгох вэ гэдэг рүү төрийн бодлого чиглэвэл шал өөр нийгмийг бид бүтээж чадна.

Халамж өгөөд, мөнгө тараагаад байвал хүн илүү хичээж, сурах шаардлагагүй болоод улам хүний нөөц потенциал, боломжийг хаагаад байдаг. Хаагдсан нөөц потенциалтай хүн АСУУДАЛ үйлдвэрлэдэг. Өнөөдөр Монгол Улсад байгаа асуудлуудын ихэнх нь бидний өөрсдөө үйлдвэрлэсэн асуудлууд. Түүнээс биш гаднаас дайн тулаан, байгалийн гамшгаас үүдэлтэй асуудал байгаа юу гэвэл үгүй. 

ХҮНИЙ ТӨЛӨӨ ХАНДЛАГАТАЙ УДИРДАГЧИЙГ СОНГО

Асуудлын үндэстэй бус гарсан үр дагавартай нь зууралдаад байх юм бол асуудал шийдэгдэхгүй. Үндэс нь байгаа учраас үргэлжлэн үр дагавар гарсаар л байх болно. Жишээлбэл, ард түмэн УИХ-ын гишүүдийг муу байна гээд яриад байдаг. Гэвч энэ УИХ-ын гишүүн нь таны сонголтын л үр дагавар.

Хариуцлага тооцох, амлалт нэхэх, өөрчлөх бүх эрх мэдэл нь ард түмэнд байгаа ч удирдагчаа хэн гэж харж байгаа ойлголтоо өөрчлөөгүй цагт үр дагавар нь байсаар л байна. Энэ ойлголтоо өөрчилсөн цагт таны сонголт өөрчлөгдөнө. Бид удирдагчаа шилдэг, надаас илүү баян байвал сонгодог. Энэ нь зөв гэж боддог. Гэтэл тэр хүний хандлага таны төлөө биш, олон нийтийн төлөө биш байвал яах вэ? 

Дэлхийн улс орнууд удирдагчийг үйлчлэл гэж үздэг. Олон улс Ерөнхий сайд гэдгийг Prime minister гэж нэрлэдэг. Энэ нь дээд зэрэглэлийн үйлчлэгч буюу нийтийн төлөө сэтгэл, хандлагатай, шийдвэр гаргагч гэж тодорхойлж байна. Харин манайд захиргааны гэсэн ойлголт болдог. Тиймээс бид удирдагч бол таниас илүү, мундаг хүн байх ёстой биш таны төлөө гэсэн хандлагатай хүнийг л хэлнэ гэдгийг ойлгосон цагт сонголт тань өөрчлөгдөх боломжтой юм. 

Монголчуудын сонголт өөрчлөгдөх үед бүх юм өөрчлөгдөнө, удирдлагын асуудал, нийгмийн асуудал өөрчлөгдөнө.

Монгол Улсын төрийн тогтолцоо нь ард түмэн нь удирдагчаа сонгодог. Гэтэл бид удирдагчаа сонгоход сэтгэлгээний хувьд бэлтгэгдээгүй, удирдагчийн талаарх зөв ойлголтгүй байна. Эцэстээ монголын өнөөгийн нийгмийн дүр төрхийг бий болгосон удирдагчдыг сонгосон нь ард түмний сонголтын үр дагавар юм. 

Сайн удирдагчтай улс орон гэж байдаггүй. Удирдагчаа САЙН СОНГОЖ ЧАДДАГ АРД ТҮМЭН л гэж бий.

Сэтгүүлч

Редактор Ц.Соёлмаа soko@vip76.mn