Vip76.mn сайтын редакцаас эрхлэн гаргадаг Vip Expert сэтгүүлийн энэ удаагийн тусгай дугаар "Монгол төрийн түшээ" хэмээх нэр хүнд, үүрэг хариуцлага, ёс зүй, мэдлэг, туршлага агуулсан сэдвийн хүрээнд бэлтгэн эрхэм уншигч таны өмнө дэлгэж байна. Төр нийгмийн зүтгэлтэн, салбартаа төдийгүй ард иргэдийн хүндлэлийг хүлээсэн эрхэмүүд, эрдэмтэн судлаачид “Монгол Төрийн Түшээ” хүн ямар шинж, төлөвийг цогцлоон бүрдүүлсэн байх ёстойг хэрхэн тодорхойлсоныг уг сэтгүүлээс унших боломжтой бөгөөд өнөөгийн парламентын гишүүдэд олон нийтийн зүгээс өгч буй үнэлгээ, хамгийн өндөр үнэлгээ авсан гишүүд, тэдний хийсэн ажлыг танилцуулж байна.

Өнөөдрийн онцолж буй түшээ бол Монгол Улсын Их Хурлын Гишүүн Лхагвын Мөнхбаатар. 

Хэн ч төрийн ажил хийж, төрд сонгогдож болох боловч хүссэн болгон нь “төрийн хар хүн” болж, үнэлэгдэж чаддаггүй. Тэгээд ч төрийн хүнээ төр нь өөрөө олж,  бэлтгэдэг байсан төдийгүй, ингэж бэлтгэхэд хугацаа, дадлага шаарддаг талаар түүхч, судлаачид ярьсан байдаг. Төрөө дээдэлж, хууль, ёс журмаа сахиж, төрийнхөө төлөө өөрийн бие болон ахуй байдлаа гээн, нэгэн үзүүрт сэтгэлээр зүтгэдэг зэрэг олон шинжээр төрийн хүнийг тодорхойлдог. Ингэж төрийн хүний түвшин сайхныг үлгэрлэн үлдээсэн олон хүмүүн монголын түүхэнд байдаг. Тэгвэл Лхагвын Мөнхбаатар өнөө цагийн нэгэн бэлтгэгдсэн “Төрийн хар хүн” юм. 

1999 онд МУИС-ийн Хууль зүйн дээд сургуулийг эрх зүйч мэргэжлээр төгссөн даруйдаа Хууль зүйн яамны Эрх зүйн шинэтгэл, стратегийн нэгдсэн төлөвлөлтийн газарт мэргэжилтнээс ажлын гараагаа эхлэн яамандаа газрын дарга, дараа нь Ерөнхий сайдын зөвлөх хүртлээ дэвшиж, улмаар Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын даргаар ажилласан. Төрийн ажлыг шат шатанд нь хийж,  22-хон наснаасаа эхлэн төрдөө зүтгэж яваа, ёстой л доороосоо бэлтгэгдэж гарсан нэгэн. Төрийн хүнийг хийсэн сайн үйл, зөв шийдвэрээр үнэлдэг.

Нэг л жишээ дурдахад, Л.Мөнхбаатар Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын даргаар ажиллах хугацаандаа төрийн цахим шилжилтийн эхлэлийг бий болгож, хэдэн арван саяар тоологдох улсын бүртгэлийн цаасан архивыг хил хязгаар үл хамааран цахим системээр үйлчилгээ үзүүлэх боломжтой болгож, энэ тогтолцооны суурийг тавьж, эхлүүлсэн байдаг.

Лхагвын Мөнхбаатар эрх зүйт төрийн үндэс бол хууль, түүнийг даган мөрдөх явдал гэдгийг гол зарчмаа болгон, цаг минутаар өөрчлөгдөж байгаа нийгмийн харилцааг эрх зүйгээр зөв зохион байгуулахад хоёргүй сэтгэлээр ажиллаж явна. Түүнд туршлага бий, мэдлэг, чадвар ч бий. Улсын Их Хурлын гишүүд төгөлдөр хуур дарж бусдын өмнөөс санал өгдөг, хуралдаа суухгүйгээр картаа бусдад өгч ирцээ бүртгүүлдэг явдлыг таслан зогсоохоор УИХ-ын дэгийн хуульд, өсвөр насны хүүхдэд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг хэт шударга бус байгааг анзаарч, түүнийг хөнгөрүүлэх нэмэлт, өөрчлөлтийг Эрүүгийн хуульд тус тус санаачлан батлуулж, төрийн үйлчилгээний хүнд суртал, иргэн, аж ахуй эрхлэгчдээс янз бүрийн зөвшөөрөл, дүгнэлт нэхдэгийг багасгах, Монгол хүний оюуны бүтээлийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах эрх зүйн зохицуулалтыг бий болгох зэрэг олон хуулийн төслүүдийн санаачлан ажиллаж байна. Энэ хугацаанд нийт 84, бие даасан 16 хуулийн төсөл санаачилжээ.

Тэрээр хууль, тогтоомжийг хэлэлцэх үед ул суурьтай, хууль зүйн үнэлэлт өгсөн, олон ургальч байр сууринаас ханддаг. Шальдар, бульдар, эсхүл хаа хамаагүй зүйл ярихгүй, шаг хийсэн асуулт асууж, тодорхой саналаа хэлчихдэг хүн.

Хамгийн сүүлд л гэхэд Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн хэлэлцүүлгийн үеэр “Хүний эрхийн зөрчил бүхий л салбарт байна. ХЭҮК хүний эрхийн илтгэл, зөвлөмж гаргадаг энэ байдлаараа шүдгүй арслан шиг байх юм бол хүний эрхийг хангаж, хамгаалж чадахгүй. Гэтэл оруулж ирсэн төсөл нь одоогийн энэ байдлаа хэвээр хадгалж, бэхжүүлэх зорилготой байна. Тиймээс би энэ хуулийн төслийг дэмжихгүй.” гээд шуудхан л хэлчихсэн. Л.Мөнхбаатар 30 орчим хуулийн төслийн ажлын хэсгийн ахлагч болон гишүүнээр нь ажиллаж өргөн барьсан төслийг улам чанаржуулах, хуулийн зөрчлийг арилгах үүрэг гүйцэтгэдэг нь түүний хуульч мэргэжлийн онцлог болон төрийн ажил, бичиг цаастай ноцолдох ажил хийж сурсны илрэл юм.

ХОЙМОР НУТГИЙН ХӨГЖИЛ, ХОЙЧИЙН ХӨГЖЛИЙН ЭХЛЭЛ

Аливаад худлаа ярьж, цаг хожих биш амласан л бол шуудхан хийгээд эхэлдэг шулуухан зантай бөгөөд элдэв лобби, эд хөрөнгийн шунал, авлигын асуудал, ёс зүйгүй үйлдэл түүнээс хол байдаг. Эх орны хоймор нутгаас төрийн үйл хэрэгт түмнийхээ итгэлийг тээж ирсэн түүнд өндөр суудалд заларч, тусгай эрх ямба эдлэхээс илүү цаст ууландаа нутаглан, цаа бугаа хариулан амьдрах ард түмнийх нь амьдрал илүү чухал санагддаг. Иймд Лхагвын Мөнхбаатар зав цаг л гарвал тойрог руугаа гүйчихдэг хүн.

“Өргөө цагаан гэр” хөтөлбөрөө 4 дэх жилдээ хэрэгжүүлж, 70 өрхийг халуун ам бүлээрээ элэг бүтэн, эрүүл энх, амар тайван амьдрах боломжтой болгосон. Цаа бугаа даган өндөр хадат ууландаа, өв соёлоо тээж яваа цаатан түмнийхээ нөр их хөдөлмөрийг төрд үнэлүүлэх Оны тэргүүний цаачин цол тэмдэгийг бий болгоход хүчин чармайлт гаргаж, 2016 оноос олгогдож эхлээд байна. Түүний санаачилгаар зохион байгуулдаг “Хөвсгөл цом” олон төрөлт спортын тэмцээн, Хөвсгөл марафон нь жил бүрийн хамгийн өрсөлдөөн ихтэй, оролцогч олонтой арга хэмжээ болдог. 

Энэ удаагийн парламент Монгол Улсын Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг баталсан түүхэн үүргийг гүйцэтгэлээ. 

Нийгмийн шударга ёсны хүсэмжлэл дээд цэгтээ хүрсэн, тогтолцооны гажуудал улс орны бүх салбарыг гацааж, уруудуулсан энэ цаг үед хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх засаглалыг сайжруулж, нутгийн өөрөө удирдах байгууллага, Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн удирдлага, зохион байгуулалтын эрх зүйн үндсийг боловсронгуй болгон тогтоолоо.

Монголчууд ирээдүйн олон арван жил нийгмээрээ даган мөрдөх Үндсэн хуулиа орчин цаг, хөгжил өөрчлөлттэйгээ ийнхүү нийцүүлэхэд Лхагвын Мөнхбаатар гишүүний туршлага, чадвар чухал үүрэг гүйцэтгэсэн гэдэгтээ хэн ч маргахгүй биз ээ.  

vip76.mn