УИХ дахь Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаан өнөөдөр боллоо. Хуралдаанаар “Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордын төрийн эзэмшлийн хувь, хэмжээг орлуулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл /Засгийн газар 2024.12.25-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлгийг хийлээ.  

Хуулийн төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын М.Бадамсүрэн үг хэлж, асуулт асуув. 

Тэрбээр “Миний асууж байгаа асуулт бол уул уурхайтай орон нутгийн иргэдийн нийтлэг асуудал гэж ойлгоход болно. ЗГХЭГ-ын дарга Н.Учрал таныг үүн дээр онцгой анхаарч цаашид бодлогын томоохон шинэчлэлийг хийж өгөөсэй гэж хүсэж байна. Яагаад гэвэл Үндэсний баялагийн сангийн тухай том хууль батлагдсан. Үүнийг амилуулахад тулгарч буй нэг асуудал нь орон нутагт хуваарилагдах байгалийн нөөц ашигласны төлбарийн хувь хэмжээ байхгүйтэй холбоотой.

Өөрөөр хэлбэл, уул уурхайн сөрөг нөлөөлөлд өртөж байгаа Өмнөговь, Дорноговь, Дорнод зэрэг аймгийн иргэд уул уурхайгүй ногоон аймаг болох Хөвсгөл, Булганы иргэдтэй адилхан хувь хүртэж байгаа нь шударга биш. Ихэнх аймаг ногоон бүс гээд ИТХ-ын тогтоол гаргачихсан байдаг.  Миний хувьд аймгийн засаг даргаар ажиллаж байхдаа хүртэл эл асуудлаар захиргааны хэргийн шүүхэд хандаж байсан. 

Ажлын хэсгээс газар доороос уусган баяжуулах технологи буюу олон улсын жишгийн дагуу гэдэг зүйлийг танилцуулсан. 

Хоёрдугаар Казакстан улс АМНАТ-аа ингэж аваад уран олборлолтоороо цэнгэлийн манлайд хүрлээ гэсэн утгатай зүйл ярьж байна. Энэ мэтчилэн олон улсын жишгийг тусгаж байгаа бол нөгөөтээгүүр олборлолтын сөрөг нөлөөлөлд өртөж байгаа бүс нутагт АМНАТ-ын төлбөрийг 30-аас багагүй хувь нь хуваариладаг зохицуулалттай. Монгол Улс энэ жишгийг авахгүй байна. 

Өмнөговь аймаг 1.7 их наяд төгрөг улсын төсөвт төвлөрүүлдэг юм билээ. Тэгэхээр орон нутагт нь хөрөнгө оруулалтын эрх мэдлийг нэмэгдүүлж өгөх хэрэгтэй. Тэр бүс нутгийн баялагийг нүдэн дээр нь машин машинаар зөөгөөд байхад иргэд нь ядуу орлогогүй хэвээрээ байгаа учраас бухимдалтай байгаа. Эцэг өвгөд нь тэр газар шороог хамгаалж үлдсэн учраас тэнд баялаг байгаа.

Түүнчлэн Компанийн тухай хууль дээр давуу эрхийн 10 хувийн хувьцаа гэж байна. ТУЗ дээр нь хэдэн хувь байх вэ манайх” хэмээн асуулаа. 

Сэтгүүлч

Сэтгүүлч Э.Намуунаа namuunaa@vip76.mn